Sanayi kuruluşları, ihracatta rekabet avantajı sağlamak ve karbon ayak izlerini azaltmak için Yenilenebilir Enerji Tedarik Anlaşmaları (YETA) ile yeni bir döneme giriyor. Bu anlaşmalar sayesinde firmalar, tükettiği elektriğin yenilenebilir kaynaklardan geldiğini belgelendirebilirken, uzun vadeli sabit fiyat yapısı sayesinde piyasa dalgalanmalarından korunabiliyor.
SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi Direktörü Alkım Bağ Güllü, YETA’nın kamu bütçesine ek yük getirmeden yeni yatırımları mümkün kıldığını ve ihracat yapan firmaların rekabet gücünü artırdığını belirtti. Güllü, “Yenilenebilir enerji maliyetlerinin düşmesi, piyasa temelli finansman modellerinin önemini artırıyor. Bu noktada YETA gibi mekanizmalar, projeler için kamu desteği gerektirmeden uygulanabiliyor,” dedi.
YETA modeli, üreticiler ile özel sektör arasında yapılan uzun vadeli enerji alım anlaşmalarıyla hayata geçiriliyor. Bu model, üreticilere finansman kolaylığı sağlarken, alıcı firmalara düşük karbonlu enerji erişimi sunuyor. Güllü, “Diğer politika araçlarının esneklik sağlamada yetersiz kaldığı durumlarda, YETA piyasa temelli ve sürdürülebilir bir çözüm olarak öne çıkıyor,” ifadelerini kullandı.
ABD, İspanya, Almanya ve İskandinav ülkelerinde kurumsal karbon hedefleri doğrultusunda hızla yaygınlaşan YETA, Amazon, Meta, LyondellBasell ve Google gibi teknoloji ve sanayi devleri tarafından da tercih ediliyor. 2008’den bu yana dünya genelinde toplam 198 gigavatlık rüzgar ve güneş enerjisi kapasitesine dayalı YETA imzalandığı belirtiliyor. 2023’te bu anlaşmaların 20,9 gigavatı Amerika, 15,4 gigavatı ise Avrupa’da gerçekleşti.
Komşu Yunanistan’da ise çiftçiler ve sanayi kuruluşlarına öncelikli şebeke bağlantısı sağlanması, YETA uygulamasının yaygınlaşmasını destekliyor. Türkiye’de ise yenilenebilir enerjinin 2053 net sıfır hedeflerine ulaşmada kritik rol oynadığı vurgulanıyor. Güllü, “Uygun politika ve düzenlemelerle rüzgârda 140 gigavat, güneşte 220 gigavat kapasite potansiyeli mevcut. Bu hedeflere ulaşmak için YETA gibi piyasa bazlı mekanizmaların da devreye girmesi gerekiyor,” dedi.
YETA’nın yaygınlaşabilmesi için düzenleyici eksikliklerin giderilmesi, piyasa ve fiyat öngörülebilirliğinin artırılması, kur riskine karşı garanti mekanizmalarının geliştirilmesi ve tüketici teşviklerinin artırılması gerektiği de Güllü tarafından ifade edildi.
Maliyet Öngörülebilirliği ve Rekabet Avantajı
Güllü, YETA’nın sanayi kuruluşlarına uzun vadeli maliyet öngörülebilirliği sunduğunu ve tarafların, sözleşme süresi boyunca oluşacak toptan elektrik fiyatlarını müzakere ederek sabit, göstergeli veya karma fiyatlandırma yöntemlerinden birini belirleyebileceğini söyledi. Bu anlaşmalar, belgelenebilir temiz enerjiye öngörülebilir fiyatlarla erişim sağlarken, ihracatçı firmaların sürdürülebilirlik performansını güçlendiriyor. “YETA, maliyet istikrarı ve risk yönetimi avantajı sunarak sanayinin rekabet gücünü artırıyor,” dedi.
YETA, karbon ayak izini azaltma hedeflerine de katkı sağlıyor. Güllü, “İhracatçı firmalar, YETA sayesinde tükettikleri elektriğin yenilenebilir kaynaklardan sağlandığını kanıtlayabilir. Özellikle küçük ve orta ölçekli kuruluşlar için esneklik ve tedarik sürekliliği sağlarken, uzun vadeli güçlü taahhüt sunuyor,” diye ekledi.
Finansmana Erişim Kolaylığı
YETA, yatırımcıların finansmana erişimini kolaylaştırıyor. Güllü, “Uzun vadeli sabit fiyat yapısı, projeleri finansman sağlayan kurumlar açısından daha düşük riskli kılıyor ve teminat beklentilerini azaltıyor,” dedi. Elektrik üretimine yönelik karbon fiyatlandırmasının devreye girmesiyle YETA talebinin artabileceğini belirten Güllü, “Fosil yakıtlı enerji kullanan tüketiciler, uluslararası yakıt fiyatlarındaki dalgalanmalara ve öngörülen karbon vergilerine karşı savunmasız kalabilir. Oysa YETA ile yenilenebilir kaynaklardan elde edilen elektrik, sanayi başta olmak üzere tüm sektörler için daha öngörülebilir maliyetler ve rekabet avantajı sağlıyor,” ifadelerini kullandı.
