Organize sanayi bölgelerinde (OSB) katılımcıların ödeme yükümlülüklerini süresinde yerine getirmemesi, OSB bütçesini ve mali yapısını doğrudan etkiliyor.
5 Eylül 2024 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan düzenlemeyle, OSB Kanunu’nun 59. maddesinde yapılan değişiklik sonrasında gecikme zammı uygulamasında yeni kurallar getirildi.
Gecikme Zammı ile Gecikme Faizi Arasındaki Fark
Vergi ve kamu alacaklarında sıkça karıştırılan iki kavram bulunuyor: gecikme zammı ve gecikme faizi.
- Gecikme zammı, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un (AATUHK) 51. maddesinde düzenleniyor. Vadesinde ödenmeyen alacaklara her ay ve ay kesirleri için belirli bir oranda hesaplanıyor.
- Gecikme faizi ise 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) 112. maddesinde yer alıyor. Bu faiz, süresinde tahakkuk etmeyen vergiler için sonradan yapılan tarhiyatlarda uygulanıyor.
OSB alacaklarında asıl uygulama alanı gecikme zammıdır.
OSB’lerde Yasal Dayanak
4562 sayılı OSB Kanunu’nun 12. maddesi uyarınca, gecikme zammı OSB’nin gelir kaynakları arasında yer alıyor. Ayrıca OSB Uygulama Yönetmeliği’nin 23. ve 59. maddelerinde, ödeme yükümlülüklerinin zamanında yerine getirilmemesi halinde uygulanacak yaptırımlar düzenlenmiş durumda.
Yeni düzenlemeyle birlikte;
- Elektrik ve doğalgaz borçları için ilgili piyasa mevzuatındaki özel hükümler geçerli olacak.
- Yönetim aidatları gibi bazı kalemlerde ise gecikme oranı genel kurul veya müteşebbis heyetin takdirine bırakılacak.
- Diğer alacaklarda alt sınır olarak AATUHK’daki oran (%4,5), üst sınır olarak ise bu oranın 1,5 katı belirlenecek.
Oranlar ve Sürelerin Hesaplanması
Gecikme zammı tutarı hesaplanırken iki unsur önem taşıyor:
- Oran: 6183 sayılı Kanun’un 51. maddesinde belirtilen aylık %4,5 oranı esas alınacak. Genel kurul bu oranı düşüremeyecek, sadece en fazla 1,5 katına çıkarabilecek.
- Süre: Ödeme tarihine kadar geçen günler dikkate alınacak. Önceki düzenlemede açıkça gün esasına göre hesaplama yapılırken, yeni düzenleme bu konuda yetkiyi OSB yönetim organlarına bıraktı.
Örneğin, 30 Kasım 2024 vadeli 5.000 TL tutarındaki borç 15 Ocak 2025’te ödenirse:
- Aralık ayı için aylık zamma göre 225 TL,
- Ocak ayının ilk 15 günü için günlük zamma göre 112,50 TL,
toplamda 337,50 TL gecikme zammı uygulanacaktır.
KDV Uygulaması
Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 24. maddesi uyarınca; faiz, kur farkı, vade farkı gibi gelirler KDV matrahına dahildir. Dolayısıyla, OSB’lerde gecikme zammı da, alacağın ait olduğu mal veya hizmetin tabi olduğu KDV oranı üzerinden vergilendirilir.
Muhasebeleştirme
OSB’ler tahsil ettikleri gecikme zamlarını 602 – Diğer Gelirler Hesabı altında izler. Bu hesap; kira, bağış, ilan-reklam ve benzeri gelirlerle birlikte gecikme zammı tahsilatlarının kaydedildiği hesaptır.
Sonuç
Yapılan düzenleme ile OSB’lerde gecikme zammı uygulaması daha net bir çerçeveye oturtuldu. Katılımcılar açısından ödeme disiplininin artırılması hedeflenirken, OSB’lerin mali sürdürülebilirliği de güvence altına alınmış oldu. Bundan sonra gecikme zammı oranı ve hesaplama yöntemi, ilgili mevzuata veya OSB yönetim organlarının kararına göre belirlenecek.
