Türk gıda ihracatçıları, son dönemde ihracat ürün yelpazelerini genişleterek lavaş (tortilla) ekmeği üretimine yöneldi. 2024 yılı itibarıyla Türkiye, yaklaşık 107 milyon dolarlık lavaş ihracatı gerçekleştirerek, Avrupa, Ortadoğu ve Amerika’daki marketler ve restoranlara tedarik sağladı. Artan dış talep, Türk firmalarını bu sektörde yeni yatırımlar yapmaya teşvik ediyor. Özellikle un sektöründe lider firmaların, yurtiçindeki üretimlerini artırmak için yatırım planları yaptığı ifade ediliyor.
İstanbul İhracatçı Birlikleri’nin verilerine göre, 2024’ün ilk üç ayında lavaş ihracatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 33,6 artarak 34,6 milyon dolara ulaştı. Almanya, Irak ve ABD, bu dönemde ihracat artışının en çok görüldüğü pazarlar oldu. Artan talep, yurt içindeki un sektöründe faaliyet gösteren büyük firmaları da harekete geçirdi. Sektör temsilcileri, lavaş üretimine yönelik yeni yatırım adımlarının atıldığını belirtiyor.
Globalde Lavaş Önde Gidiyor
Gıda sektöründe faaliyet gösteren Global24 firmasının kurucusu Remzi Tosun, lavaşın kökeninin her ne kadar Meksika mutfağına dayansa da globalleşen tüketim alışkanlıkları sayesinde artık dünyanın dört bir yanında rağbet gördüğünü ifade etti. Tosun, “Son üç yıldır ciddi bir büyüme gözlemliyoruz. Üreticimizin kapasitesi mevcut talebi karşılamaya yetmediği için yeni üretici arayışına girdik,” dedi.
Firma olarak Balkanlar’daki zincir restoranlar ve marketlere özel markalı ürün gönderdiklerini belirten Tosun, bu bölgelerde birçok ülkeye düzenli olarak lavaş sevkiyatı gerçekleştirdiklerini söyledi. Tosun, 6 ay raf ömrü bulunan ve oda sıcaklığında muhafaza edilebilen lavaşın, bu yönüyle tüketici nezdinde avantaj sağladığını da vurguladı.
Tüketim eğilimlerinde yaşanan değişime de dikkat çeken Tosun, daha önce yalnızca otel, restoran ve kafe (HORECA) kanallarında kullanılan lavaşın artık ev mutfaklarında da yaygınlaştığını dile getirdi. “Restoranların kendi fırınlarında pişirdiği ürünler yerini, paketli ve hazır lavaşlara bırakıyor,” dedi. Türkiye’nin bu üründe bölge için önemli bir tedarikçi konumuna geldiğini söyleyen Tosun, Balkanlar’daki birçok restoran zincirinin lavaş ihtiyacını artık Türkiye’den karşıladığını ve üretim yapan firma sayısında artış yaşandığını kaydetti.
Sektöre Büyük Oyuncular Giriyor
Lavaş üretimi, un sektöründeki büyük firmaların da ilgisini çekmiş durumda. Tosun’un aktardığına göre, bu firmalar genellikle yatırımlarını sessizce yürütüyor. Lavaş üretiminin yüksek sermaye gerektirmemesi, bu alana olan ilgiyi artıran faktörlerden biri. Tam otomasyon sistemleriyle üretim yapılabilen bu ürün, aynı zamanda israfı azaltması nedeniyle tüketici tercihini de kazanıyor. Özellikle küçük haneler ve öğrenciler için ideal bir seçenek olarak öne çıkıyor.
Tüketim alışkanlıkları da ürün formatlarına yansıyor. Ev tipi tüketimde 25 santimetrelik lavaşlar tercih edilirken, döner gibi fast food ürünlerinde 10 santimetrelik boyutlar öne çıkıyor. En fazla tercih edilen ambalaj tipleri ise 6’lı, 8’li ve 10’lu paketler.
Almanya, En Fazla İhracat Yapılan Pazar
İstanbul Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İHBİR) Başkanı Kazım Taycı‘nın verdiği bilgilere göre, 2023 yılı sonunda Türkiye’den yapılan lavaş ihracatı 106,9 milyon dolar seviyesine ulaştı. 2024’te en çok ihracat yapılan beş ülke Almanya, ABD, Irak, Rusya ve Hollanda olarak sıralandı.
Taycı, Türkiye’nin hem fiyat hem de kalite açısından öne çıktığını belirterek, “Modern üretim altyapımız, geleneksel yöntemlerle endüstriyel hijyen standartlarını birleştiriyor. Bu sayede ürün hem kaliteli hem de uygun maliyetli oluyor,” ifadelerini kullandı. Ayrıca Türk firmalarının yeni pazarlar arayışında yurt dışı fuarlara aktif şekilde katıldığına da dikkat çekti.
Yerli Makineler Üretimi Artırdı
Lavaş üretiminde kullanılan makinelerin artık Türkiye’de de üretilmeye başlaması, sektöre önemli bir ivme kazandırdı. Daha önce ithal edilen üretim ekipmanlarının yerlileştirilmesi sayesinde üretim maliyetleri düştü ve sektördeki yatırım hacmi genişledi. Ambalaj üreticileri, özellikle bu alandaki talebin her geçen gün arttığını ve birçok un üreticisinin lavaş üretimine geçtiğini aktarıyor. Artan üretim kapasitesine paralel olarak ambalaj talebinde de belirgin bir yükseliş gözleniyor.
