“Türkiye Enerji Görünümü 2025” raporu, enerji verimliliğinin sadece bir tasarruf politikası değil, aynı zamanda ekonomik büyümenin itici gücü olduğunu vurgulamaktadır. Son yıllarda enerji verimliliği alanında kaydedilen ilerlemeler, Türkiye’nin enerji güvenliği, bağımsızlığı ve 2053 net sıfır emisyon hedeflerine ulaşması için önemli fırsatlar sunmaktadır.
Raporun Temel Çerçevesi
Sabancı Üniversitesi İstanbul Uluslararası Enerji ve İklim Merkezi (IICEC) tarafından hazırlanan bu rapor, Türkiye’nin sürdürülebilir, rekabetçi ve bağımsız bir enerji sistemine geçişinde yol gösterici bir çerçeve sunmaktadır.
- Enerji Talebindeki Artış: Türkiye’de önümüzdeki yıllarda enerji talebinin artması beklenmektedir. Bu talep artışı, nüfus büyümesi, kentleşme ve sanayileşme gibi faktörlerden kaynaklanmaktadır. Ancak, mevcut verimsiz yapılar ve teknolojiler bu artışı enerji ithalatı ve emisyonlarda da yükselişe neden olmaktadır.
- Enerji Verimliliği Yatırımları: Rapor, enerjide dışa bağımlılığı azaltmanın en etkili yolunun enerji verimliliği yatırımlarının hızlandırılması olduğunu vurgulamaktadır. IICEC, enerji verimliliğini artırmaya yönelik mevcut politikaların uygulanmaya devam ettiği iki senaryo üzerinden somut veriler sunmaktadır.
Verimli Büyüme Senaryosu
“Verimli Büyüme Senaryosu” çerçevesinde Türkiye’nin 2053 yılına kadar yıllık ortalama %2,7 oranında enerji verimliliği artışı sağlaması öngörülmektedir. Bu, mevcut eğilimlerin devam ettiği “Baz Senaryo”ya kıyasla %12 oranında birincil enerji tüketimi tasarrufu anlamına gelmektedir.
- Enerji Yoğunluğunda Düşüş: Bu senaryo kapsamında, Türkiye’nin birincil enerji yoğunluğunda %57’lik bir düşüş yaşanması beklenmektedir. Böylece, kişi başına enerji tüketimi yüksek olsa da, enerji talebi artış hızı görece az olan ülkelerin ortalamalarına daha hızlı yaklaşılacaktır.
- Kaynak Çeşitliliği ve Yerli Enerji Kullanımı: Verimli Büyüme Senaryosu, enerji arzında çeşitlilik ve yerli enerji kaynaklarının kullanımında artışa işaret etmektedir. Elektrifikasyon oranı, günümüzde nihai enerji talebinin yaklaşık %20’sini oluştururken, bu senaryoda %48’e yükselebilir.
Yenilenebilir Enerji ve Enerji Arzı
Rapor, yenilenebilir enerji kaynaklarının birincil enerji arzındaki payının 2053 yılına kadar %50’ye çıkabileceğini öngörmektedir. Bu artış, güneş, rüzgâr, sürdürülebilir biyoyakıtlar ve jeotermal enerji alanlarında yoğunlaşacaktır.
- Enerji Arzında Kendine Yeterlilik: Verimli Büyüme Senaryosu, enerji arzında kendine yeterlilik oranını %90’a çıkaracağını da öngörmektedir. Bu durum, enerji verimliliği ve yerli üretimdeki artış sayesinde mümkün olacaktır.
Ekonomik Kazanımlar
Verimli Büyüme Senaryosu, çevresel hedeflerin yanı sıra ekonomik kazanımlar da sağlamaktadır. 2053 yılına kadar enerji ithalatı ve karbon emisyonlarındaki azalma sayesinde toplam tasarrufun 2,1 trilyon dolara ulaşması beklenmektedir.
- Yatırım Getirileri: Yıllık ortalama yatırımlar ve getirilerde, Baz Senaryo’da yıllık 9 milyar dolar yatırım karşılığında 30 milyar dolar kazanç sağlanırken, Verimli Büyüme Senaryosunda yıllık 13 milyar dolar yatırım karşılığında 58 milyar dolar kazanç elde edilebilmektedir.
Öneriler ve Adımlar
IICEC, Türkiye’nin enerji verimliliği potansiyelini değerlendirmek için çeşitli önerilerde bulunmaktadır:
- Enerji Verimliliği Politikaları: Mevcut enerji güvenliği ve dönüşüm hedefleriyle entegre bir şekilde sürdürülmelidir.
- Yenilikçi İş Birlikleri: Geleneksel finansman yöntemlerinin ötesine geçilerek özel sektör, kamu ve finans kuruluşları arasında iş birlikleri kurulmalıdır.
- Dijitalleşme ve Modern Teknolojiler: Enerji verimliliği alanında dijitalleşme, yapay zeka ve veri analitiği gibi modern teknolojilerle desteklenen izleme sistemleri yaygınlaştırılmalıdır.
Rapor, Türkiye’nin enerji verimliliğinde yüksek potansiyeli ve sürdürülebilir büyüme fırsatlarını değerlendirerek, hem çevresel hem de ekonomik kazanımlar elde edebileceğini göstermektedir. Bu doğrultuda, temiz ve verimli enerji teknolojilerine dayalı yeni bir ekonomik büyüme modeli oluşturulması, sanayide daha verimli üretim modellerinin geliştirilmesi ve rekabetçi bir enerji piyasası ekosisteminin kurulması hedeflenmektedir.
